بررسی فقهی قاعده‌ی ارشاد جاهل و نقش آن در تربیت فرزند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی / دانشکده معارف اسلامی و الهیات / دانشگاه امام صادق(ع)/ ایران/تهران

2 استاد تمام گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی/ دانشکده معارف اسلامی و الهیات/ دانشگاه امام صادق(ع).

10.22034/jaml.2021.530514.1026

چکیده

قاعده ارشاد جاهل یکی از قواعد عامّ فقهی است که در فقه کاربرد دارد.براساس این قاعده، ارشاد کسانی که در اصول دین و احکام شریعت جاهل هستند، بر عالمان واجب است. برای اثبات وجوب ارشاد جاهل، ادلّه دینی و عقلی متعددی وجود دارد که فقهاء به آن استناد کرده‌اند. ارشاد جاهل به دو قسم تقسیم می‌شود: ارشاد در احکام و ارشاد در موضوعات.
سوال اصلی این پژوهش آن است که قلمرو قاعده ارشاد کجاست و این قاعده در حوزه احکام و موضوعات، چه تکلیفی برای عالمان، نسبت به جاهلان ایجاد می‌کند و چه نقشی در حکم تربیت فرزندان دارد؟
روش تحقیق این پژوهش براساس نحوه اجرا، توصیفی- تحلیلی می‌باشد و براساس روش گردآوری اطلاعات، از طریق مراجعه به کتب فقهاء و بررسی آیات و روایات صورت گرفته است.
ارشاد جاهل در احکام واجب است امّا در وجوب ارشاد در موضوعات نمی‌توان حکم کلی به وجوب کرد مگر موضوعاتی که در خطابات شرعی توجه ویژه‌ای به آن‌ها شده است. امور مهمّی مانند جان، آبرو و اموال خطیر که خداوند نسبت به آن‌ها اهتمام ورزیده است. یکی از کاربرد‌های مهمّ قاعده ارشاد جاهل، در موضوع خانواده و تربیت فرزندان می‌باشد که براساس آن ارشاد فرزندان پس از بلوغ برعهده والدین واجب می‌باشد. امّا استفاده از این قاعده قبل از بلوغ، محل تردید است و صرفاً نسبت به احکام و موضوعاتی که برای تادیب و هدایت فرزندان لازم است، می‌توان حکم وجوب را محقق دانست. همچنین شمولیت قاعده فقط ناظر به والدین نیست بلکه بقیه نهادهای جامعه نسبت به تعلیم کودکان وظیفه دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential study of the rule of ignorant guidance and its role in children training

نویسندگان [English]

  • mohammad amin solgi 1
  • mohammad hasan goli shirdar 2
1 Field of jurisprudence and principles of Islamic law / Faculty of Islamic Studies and Theology/ IMAM SADIQ University/ tehran/ iran
2 full professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law Group/ Faculty of Islamic Studies and Theology/ IMAM SADIQ University/ tehran/ iran
چکیده [English]

The rule of ignorant guidance is one of the general rules of jurisprudence that is used in Shiite jurisprudence. According to this rule, the guidance of those who are ignorant of the principles of religion and the rules of Shari'a is obligatory on the scholars. There are several religious and intellectual reasons that jurists have cited to prove the necessity of ignorant guidance. Ignorant guidance is divided into two types: guidance in rulings and guidance in matters. The jurists agree on the necessity of guidance in the rulings and there is no difference in this issue, but there is a difference of opinion among the jurists on the necessity of guidance in matters And most jurists believe that ignorant guidance is not necessary in matters. According to most jurists, there is no reason for the necessity of guidance in matters except in important matters such as life, honor and important property to which God has taken care and in which guidance is obligatory. One of the important applications of the rule of ignorant guidance is in the matter of family and upbringing of children, according to which jurists consider it obligatory for parents to guide their children after puberty, but using this rule before puberty is a matter of dispute among jurists. The teaching of so